5. Sociaal domein

Algemeen

Participatiewet
Het aantal inwoners dat recht heeft op een uitkering blijft op een laag niveau. Dekking vindt plaats op basis van het BUIG-budget. Dat is een gebundelde uitkering van het rijk voor de bekostiging van uitkeringen op grond van de Participatiewet, de IOAW , de IOAZ en BBZ 2004 (levensonderhoud zelfstandigen). Daarnaast wordt hier ook de loonkostensubsidie uit gefinancierd van inwoners met Banenafspraakbanen (BAB)-indicatie en de loonkostensubsidie Beschut Werk.

We zien dat het BUIG-budget de afgelopen jaren daalt. Inmiddels is het voorlopig BUIG-budget 2023 gepubliceerd en voor de gemeente de Fryske Marren betekent dit een budget van € 12,2 miljoen. Het Rijk houdt bij het vaststellen van het BUIG-budget rekening met veel verschillende parameters, die niet altijd te doorgronden zijn. Een belangrijke parameter is het aantal bijstandsuitkeringen in historisch perspectief. Aangezien het aantal bijstandsuitkeringen de afgelopen jaren steeds daalt, zien we dat terug in de bijstelling van het BUIG-budget. Naast de bijstandsuitkeringen is ook deel van het budget beschikbaar voor de loonkostensubsidies. Dit wordt toegekend op basis van historisch perspectief en dit is gunstig voor onze gemeente, aangezien wij in verhouding meer inwoners met loonkostensubsidie aan het werk hebben.

In oktober 2023 ontvangen we het definitieve BUIG-budget 2023, dat betekent dat het budget van € 12,2 miljoen zowel nog naar boven als naar beneden kan worden bijgesteld.

Financiële afwijkingen

Toelichting 5.2 Maatwerkvoorziening (nadeel € 972.000)

Jeugdhulp
In vergelijking tot vorige jaren zien we dat de uitgaven over de periode van januari t/m augustus op een hoger niveau liggen dan voorgaande jaren. Een eerste signaal van deze ontwikkeling hebben we u gemeld in de voorjaarsrapportage en de jaarrekening. Blijft deze trend zich de komende tijd voortzetten dan resulteert dit in een overschrijding van het begrote budget 2023.

Ontwikkeling 1. Stijging van het gebruik
Op basis van een analyse op werkelijke uitgaven in de jeugdzorg van 2019-2022, verwachten wij een gemiddelde stijging van 5% in de kosten van jeugdhulp. Dit vertaalt zich in een overschrijding op de begroting van € 600.000. Er wordt onderzoek gedaan naar de oorzaak van de stijging van het gebruik. Deze resultaten verwachten wij bij de jaarrekening 2023 te kunnen presenteren.

Ontwikkeling 2. Afrekening 2022 Hoog Specialistische Jeugdhulp (HSJ)
Het gebruik van HSJ wordt jaarlijks bevoorschot en op basis van werkelijk gebruik afgerekend. In 2022 hebben er vanuit onze gemeente meer kinderen met complexe problematiek gebruik gemaakt van HSJ dan in eerste instantie in de bevoorschotting is meegenomen. De afrekening over 2022 is na het afronden van de jaarrekening ontvangen. Dat betekent dat in 2023 de afrekening van de werkelijke kosten over 2022 is betaald. Het gaat hier bij om een bedrag van € 372.000.

Ontwikkeling 3. Stijging van de kosten
Jaarlijks worden de prijzen van de jeugdhulp geïndexeerd op basis van de werkelijke stijging van de lonen en prijzen. Dit wijkt af van de systematiek die wordt gehanteerd bij het opstellen van de begroting. Daar wordt gewerkt met landelijk vastgesteld percentage wat met name voor 2023 lager is dan de werkelijke indexatie. Voor 2023 gaat het om een totaalbedrag van € 700.000. De kosten zullen worden gedekt uit de middelen voor loon en prijscompensatie.

Toelichting 5.4 Conflictzorg (nadeel € 340.000)

Jeugdbescherming
De uitgaven jeugdbescherming 2023 bedragen naar verwachting € 1.011.000. Dat betekent dat het budget met € 340.000 wordt overschreden. De overschrijding wordt veroorzaakt door twee ontwikkelingen:

Ontwikkeling 1. Stijging gebruik 2022
De kosten Jeugdbescherming worden op basis van verwachte kosten als voorschot betaald aan de gemeente Leeuwarden. De gemeente Leeuwarden zorgt voor de betaling aan de gecertificeerde instellingen. De definitieve bijdrage wordt betaald op basis van de werkelijke kosten. In 2022 is sprake van een forse stijging van het aantal kinderen dat door de rechter onder toezicht is gesteld. Dit resulteert in een nabetaling van € 220.000 over 2022, die ten laste komt van het jaar 2023. Onduidelijk is of de stijging van het aantal onder toezicht gestelde kinderen een structureel karakter krijgt.  

Ontwikkeling 2. Stijgende kosten
De kosten van de Jeugdbescherming zijn toegenomen als gevolg van:

• aangescherpte kwaliteitseisen;
• activiteiten gericht op het terugdringen van wachttijden, en;
• het terugdringen van werkdruk.

Deze kosten zijn nog niet verwerkt in de begroting 2023 en 2024. Het gaat hierbij jaarlijks om een structurele verhoging van € 120.000. In de perspectiefnota voor de begroting 2025 wordt hiervoor een aanmelding gedaan. In 2024 wordt dit structurele tekort in de verschillende rapportages en in de jaarrekening 2024 meegenomen.

Toelichting 5.6 Sociaal Domein Algemeen (nadeel € 200.000)
Programma brede kosten sociaal domein
De verwachting is dat de kosten hoger zullen uitvallen dan begroot. Er zijn enkele factoren die de overschrijding beïnvloeden:

• Er is een stijging in de kosten van de bedrijfsvoering van Sociaal Domein Friesland. Dit is voornamelijk te verklaren uit de hoge inflatie die voor alle organisaties geldt.
• De gemiddelde kosten per maand van de onafhankelijk cliëntondersteuner(OCO) zijn toegenomen. In de afgelopen jaren heeft het koplopersproject als doel gehad om de bekendheid te vergroten binnen de organisatie en daarbuiten. Dit project lijkt effect te hebben. Er is een toename van de inzet van de OCO. Dit zorgt voor meer kosten in de afgelopen periode. Er valt te verwachten dat deze kosten het komende half jaar vergelijkbaar zijn.

Afwijkingen op kredieten

Corona Claim onderuitputting WMO maatwerk
Er worden geen bestedingen meer verwacht die gerelateerd zijn aan dit krediet.

Corona Claim Armoedebestrijding/bijz bijstand
Er worden geen bestedingen meer verwacht die gerelateerd zijn aan dit krediet.

Nieuwe manier van werken WMO na aanbesteding
Het krediet is nagenoeg volledig besteed en zal worden afgesloten.